Artykuł publikowany w Roczniku INVESTOR Real Estate Expert 2022 [6/2022]
Zbawienny wpływ żywej roślinności na ludzki umysł i samopoczucie jest znany od lat. Potwierdzają to liczne badania. Mimo, że postęp cywilizacyjny coraz bardziej ogranicza nasz kontakt z przyrodą, wciąż najbardziej zrelaksowani czujemy się właśnie w otoczeniu zieleni. Żywa roślinność to naturalny filtr powietrza, oczyszczone powietrze to więcej tlenu, a dobrze dotleniony organizm to zdrowy organizm. Wykorzystanie ścian z żywych roślin wewnątrz budynków ma duże znaczenie dla naszego zdrowia, ponieważ pozwala / pomaga wprowadzić do wnętrz odpowiednią ilość zieleni. Jest to jeden ze sposobów poprawy jakości powietrza. Obecność roślin w biurze w znacznym stopniu neutralizuje poziom unoszących się w powietrzu toksyn. Sprawia to, że jesteśmy zdrowsi i spokojniejsi, a co za tym idzie bardziej produktywni. Biophilic design to nie chwilowa moda, ale już utrzymujący się trend, który zmienił nasze myślenie o przestrzeni pracy, a gospodarka cyrkularna to jeden z kluczowych trendów środowiskowych na najbliższe lata. Jak 4Nature System dostosowuje przestrzenie biurowe do tych standardów?
Zanieczyszczone powietrze wokół biurek
W krajach rozwiniętych przeciętny mieszkaniec spędza nawet 90% czasu wewnątrz budynków. Zanieczyszczone powietrze w pomieszczeniach zamkniętych jest jednym z poważnych zagrożeń dla zdrowia człowieka. W znacznej części budynków powietrze nie spełnia wymaganych norm. Według badań przeprowadzonych przez EPA (Amerykańska Agencja Ochrony Środowiska), najwięcej szkodliwych substancji lotnych unosi się w przestrzeniach pracy. Okazuje się, że wielokrotnie przekraczają one normy. Z kolei, WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) szacuje, że stres i przemęczenie będą należały do jednych z poważniejszych problemów zdrowotnych. Naukowcy z University of Queensland z Australii przeprowadzili badania w biurowcach Holandii oraz Wielkiej Brytanii i wykazali, że biura z roślinami zwiększają produktywność pracowników o 15%. W Polsce wciąż mało mówi się o syndromie chorego budynku, a zjawisko to już w 1982 r. zostało uznane przez Światową Organizację Zdrowia za problem zagrażający ludzkiemu zdrowiu i życiu. W 1984 r. WHO oceniła, że problem ten dotyczy aż 30 proc. budynków, do których budowy i wykończenia wykorzystano syntetyczne materiały wykończeniowe. W biurowcach głównym czynnikiem sprzyjającym zespołowi chorego budynku jest zaniedbana wentylacja, za której pośrednictwem przenoszone są bakterie, pleśnie, zarodniki grzybów czy wirusy. W biurach mamy też ogromne powierzchnie wyłożone bardzo często toksyczną wykładziną – toksyczną, gdyż wiele takich wykładzin wydziela szkodliwy dla ludzi toluen, rozpuszczalniki czy ftalany. Mamy też elektrosmog emitowany przez wiele komputerów ustawionych na stosunkowo niewielkiej powierzchni.
4Nature System również prowadzi własne badania szerokiego spektrum wpływu roślin na zdrowie pracowników biurowych. W 2019 r. ukończyliśmy raport podsumowujący badania przeprowadzone wspólnie z PLGBC i Politechniki Śląskiej analizujący parametry fizyczne w pomieszczeniach biurowych, w których wprowadzono zielone ściany. Zleciliśmy je w ramach prac B+R nad projektem innowacyjnych mebli z wbudowaną roślinnością. Pomiary wykazały, że pionowe ogrody wywarły pozytywny wpływ na wzrost wilgotności względnej powietrza. Także klasa jakości powietrza w badanych pomieszczeniach została oceniona jako dobra i bardzo dobra (mierzono m.in. stężenia pyłów PM2,5 i PM10). Bardzo ciekawe wnioski przyniosły również badania samooceny pracowników. Przed wstawieniem roślinności aż 60% respondentów skarżyło się na zbyt suche powietrze. Gdy w biurze znalazły się ścianki testowe, ponad 70% osób było zdania, że wilgotność powietrza jest „w sam raz”; z kolei kiedy je usunięto, aż 80% ankietowanych oceniło powietrze jako nadmiernie suche.
Przeprowadzone w 2021 r. prace badawcze „Badania wilgotności powietrza oraz ich wpływ na samopoczucie pracowników w ramach przestrzeni biurowych wyposażonych w elementy roślinno-biurowe” po raz kolejny udowodniły wagę obecności żywej roślinności w aranżacjach powierzchni biurowych. Tym razem sprawdzaliśmy zmiany w poziomach samopoczucia pracowników w zależności od warunków cieplno-wilgotnościowych środowiska wewnętrznego. Respondenci byli bardziej zadowoleni z jakości powietrza wewnętrznego – 93% przy zastosowaniu ogrodów wertykalnych. Przed interwencją odsetek zadowolonych wyniósł 75%, co nie spełniało norm jakości powietrza wewnętrznego wymagających min. 80% (PN-EN 16798- 1:2019-06). W kwestii odczuć i preferencji użytkowników dotyczących warunków cieplnych, zastosowanie systemów nawilżania powietrza skutkowało poprawą względem sytuacji zastanej i jednocześnie spełnieniem wymagań II kategorii jakości środowiska cieplnego (domyślna kategoria dla wszystkich nowopowstałych budynków), zakładającej minimalny odsetek niezadowolenia z warunków cieplnych na poziomie 10% (PN-EN 16798- 1:2019-06). Najwyższa akceptowalność na poziomie 96% miała miejsce w przypadku zastosowania ogrodów wertykalnych.
Aranżacja roślinna w biurze, 4Nature System
Ekologiczna nieruchomość
Co to właściwie jest ta ekologiczna nieruchomość? Są pewne cechy nieruchomości, które są brane pod uwagę przy ocenie, czy budynek jest ekologiczny, są to mi.in. architektura i funkcjonalność w aspekcie obniżenia zapotrzebowania na energię i łatwości zaadaptowania do innej funkcji w duchu gospodarki cyrkularnej; zielone certyfikaty, które potwierdzają, że nieruchomość została wybudowana i oceniona pod względem wielu kryteriów środowiskowych; nowoczesne technologie, które pozwalają na efektywne monitorowanie i zarządzanie energią, ciepłem i zużyciem wody w budynku; czy zastosowanie trwałych materiałów, które zmniejszą ich częstotliwość wymiany, ograniczając tym samym ślad węglowy w trakcie eksploatacji budynku. Warto tu wspomnieć o zielonych certyfikatach LEED, BREAM, czy też WELL, bo dbałość o zdrowie i dobrostan człowieka istotnie przyczynią się do zrównoważonego rozwoju społecznego. WELL Building Standard został wprowadzony w 2014 roku przez Międzynarodowy Instytut Budownictwa WELL (IWBI). Jest to system do pomiaru, certyfikacji i monitorowania cech budynków, które wpływają na zdrowie i samopoczucie ludzi. WELL Standard promuje wsparcie dobrego samopoczucia użytkowników poprzez uwzględnienie środowiska naturalnego w całym projekcie i rekomenduje zastosowanie tzw. biofilii wewnętrznej, w której co najmniej 1% powierzchni podłogi musi być pokryte roślinami, plus jedna żywa ściana powinna być uwzględniona na piętrze. Ludzie coraz częściej żyją w środowiskach, w których nie mają wystarczającej ekspozycji na przyrodę. Elementy naturalne, takie jak rośliny i światło dzienne, powiązano z korzyściami prozdrowotnymi, w tym obniżonym poziomem depresji i lęku, zwiększoną zdolnością skupienia uwagi, poprawą samopoczucia.
Wybierając materiały dobrej jakości, gdzie cykl życia produktu jest kontrolowany, oszczędzamy energię, zużycie wody, redukujemy ślad węglowy, a co za tym idzie obniżamy koszty eksploatacji. W ciągu 20 lat „życia budynku biurowego” ślad węglowy zmiany fit outu co 5-7 lat (bo tak średnio zmieniają się umowy najmu), jest praktycznie taki sam jak wybudowania tegoż budynku.
Gospodarka cyrkularna
Aby uzyskać realne korzyści dla środowiska naturalnego, konieczne jest wdrażanie w budownictwie zasad gospodarki obiegu zamkniętego na szeroką skalę. Zastosowanie tego modelu spowoduje, że budynki będą projektowane, budowane i ponownie wykorzystywane bez marnowania surowców, przy ograniczonej emisji CO2 i ograniczonej ilości odpadów, a ich wpływ na zanieczyszczanie środowiska będzie zdecydowanie mniejszy. W 4Nature System staraliśmy się tak zaprojektować rozwiązania, aby były modułowe i łatwe w konfiguracji, aby nie produkować za każdym razem elementów na indywidualne zamówienie. W ten sposób staramy się zachować maksymalną cyrkularność naszych produktów. W zasadzie wszystkie materiały, których używamy do produkcji nadają się do ponownego użycia lub recyklingu i żadne z nich nie jest jednorazowe. Produkujemy z trwałych materiałów tak, aby żywotność produktu była jak najdłuższa, aby była możliwość ponownego użycia np. w innej aranżacji, czy w innym biurze. W dobie cyfryzacji, zdalnego zarządzania i aplikacji, my również staramy się tworzyć innowacje – jak choćby system inteligentnego sterowania oparty na czujnikach wilgotności gleby. Ma on za zadanie nawadniać rośliny tylko wtedy, kiedy jest to konieczne, reagując na zmieniające się warunki w budynku np. temperatura. Innowacyjny system sterowania nawadnianiem ścian zielonych daje możliwość wizyty serwisowej co 4-6 tygodni. Dzięki temu, nie generujemy przyjazdów serwisu np. 2 razy w tygodniu, jak w przypadku standardowych roślin biurowych, żeby podlać w biurze klienta kwiaty. Ile czasu i energii zaoszczędzamy? Ile mniej benzyny zużyjemy i spalin wyprodukujemy?
Aranżacja roślinna recepcji, 4Nature System
ESG w budownictwie
ESG (Enviormental + Social + Governece) to nic innego jak zestaw norm dotyczących działalności firmy, które społecznie świadomi inwestorzy wykorzystują do sprawdzania potencjalnych inwestycji. Kryteria środowiskowe biorą pod uwagę to, jak firma radzi sobie z wyzwaniami dotyczącymi wpływu na środowisko naturalne. Aspekty ESG pełnią dziś, jak widać istotną rolę w procesie wyboru biura przez najemców. Coraz częściej klienci pytają o strategię energetyczną budynku. Chcą wiedzieć czy został on zaprojektowany z poszanowaniem środowiska. Pytają o materiały wykorzystane do budowy, o ich recykling, ślad węglowy, nowoczesne technologie gwarantujące np. bezdotykową obsługę. Padają też pytania, w jaki sposób dobierani są wykonawcy inwestycji i czy ich działania są ukierunkowane na zrównoważony rozwój i ochronę środowiska. Myślę, że to producenci materiałów powinni zadbać o to, aby elementy, które produkują były jak najmniej uciążliwe dla środowiska na każdym etapie ich cyklu życia, czyli od pozyskania surowców, przetworzenia ich, transportu, aż do recyklingu. 4Nature System w całym procesie budowy włącza się na jednym z ostatnich etapów, bo dostarcza produkty związane z fit outem powierzchni komercyjnych. Ściany i mobilne ścianki zielone również projektujemy tak, aby były możliwe do wdrożenia właściwie na każdym etapie cyklu życia budynku. Trwałość produktów, możliwość ponownego wykorzystania systemów, łatwy demontaż i ponowny montaż, a także możliwość zmian aranżacyjnych sprawia, iż produkty w 100% możemy ponownie wykorzystywać nie generując praktycznie żadnych odpadów. Tu inwestor powinien być czujny na pozornie ekologiczne materiały np. te, które powstają z recyklingu tzw. PET. Z jednej strony wydają się nam ekologiczne, jednak po pierwsze ich żywotność jest niska, a po drugie produktu takiego nie da się ponownie przetworzyć – kończy on dość szybko swój cykl życia i szybko ląduje na wysypisku. Jako producent elementów wyposażenia wnętrz poprzez proces produkcji, doboru materiałów czy podwykonawców staramy się, aby jeden z kluczowych wskaźników, czyli ślad węglowy naszych produktów był jak najmniejszy. Pracujemy tylko z lokalnymi firmami, staramy się nie sprowadzać półproduktów z zagranicy i mamy polskie rośliny, a nie sprowadzane z Holandii.
Tétris 4 Nature Vitis & 4Nature Smart GreenN’Joy
Zieleń przyszłością budynków
W założeniach zrównoważonej architektury najważniejszym elementem jest człowiek. Zrównoważone budownictwo to również wpływ na samopoczucie człowieka, a natura jest tutaj nieoceniona. Forma zabudowy, materiały wykończeniowe, nowoczesne rozwiązania techniczne – można powiedzieć, że to tylko narzędzia do tworzenia środowiska zapewniającego zdrowie i dobre samopoczucie ludzi. Nowoczesne budynki przyszłości powinny być zrównoważone i praktycznie nie emitować CO2 w trakcie realizacji i eksploatacji. Przyszłość należy także do rozwiązań związanych z naturą w architekturze w dużo większym stopniu niż do tej pory. Zielone elewacje, czy zielone dachy poprawiają efektywność energetyczną budynków, zmniejszają nagrzewanie latem oraz stanowią izolację przed utratą ciepła, są też barierą akustyczną. Dopracowywanie tych technologii w najbliższej przyszłości sprawi, że będzie to coraz bardziej powszechne i dostępne rozwiązanie. Projektując niskoemisyjne, przyjazne dla człowieka i Ziemi budynki i miejsca pracy, warto zadbać o wprowadzanie żywej roślinności.
