Artykuł na bieżąco aktualizowany.
Rynek dobiegają niepokojące informacje o dużych zmianach w galeriach handlowych. Wielu najemców wypowiada umowy. W kłopotach są franczyzobiorcy, którzy również rezygnuję ze swoich biznesów. Wielu najemców wykorzystuje nowy trend kupujących on-line. Zmieniają się całe strategie firm skupiające się na przenoszeniu sprzedaży do sieci. Tym samym zarządy niektórych marek zapowiadają znaczące zmniejszanie powierzchni wynajmowanych lokali w galeriach handlowych. Mówi się o drastycznych zmianach oblicza galerii po kryzysie związanych z pandemią SARS Covid-19. Prawnicy obu stron najmu szykują się na pozwy sądowe. Co na ten temat mogą nam powiedzieć strony zaangażowane w życie galerii handlowych? Oto ich spostrzeżenia.
Wszyscy chcemy powrotu do handlu
„Czas od ogłoszenia najnowszych zmian do faktycznego otwarcia galerii był ekstremalnie krótki biorąc pod uwagę, że po drodze wypadła majówka. Zarządcy centrów handlowych musieli wprowadzić w tym czasie szereg nowych procedur, m.in. zwiększyć ilość środków do dezynfekcji i częstotliwość czyszczenia powierzchni narażonej na częstsze dotykanie jak klamki czy poręcze, wprowadzić oznakowania bezpiecznej odległości między klientami czy miejsc przed sklepami dla oczekujących na wejście do środka, wydzielić strefy gastronomiczne, które będą mogły wydawać jedzenie na wynos, wyłączyć z użytkowania wszelkie strefy relaksu na powierzchniach wspólnych, upewnić się czy na terenie obiektu będą dostępne do zakupu maseczki oraz zamieścić liczne wymagane przez przepisy oznaczenia informacyjne, m.in. w windach czy toaletach oraz na parkingach, gdzie trzeba będzie zachować bezpieczną odległość między samochodami na postojach. Najemcy z kolei musieli chociażby podjąć decyzję w sprawie przebieralni – czy wyłączyć je z użytku czy też dezynfekować po każdym kliencie. To przedsięwzięcie bez precedensu i ogromne wyzwanie logistyczne, co nie zmienia faktu, że wszyscy chcemy powrotu do handlu. Robimy tylko wszystko by zapewnić, by były to bezpieczne zakupy.” – mówi Marta Mikołajczyk-Pyrć, dyrektor zespołu nieruchomości handlowych w dziale zarządzania nieruchomościami w Savills
Dla biznesu liczy się spokojne działanie a nie prowadzenie sporów sądowych
„Rząd odmroził handel w centrach handlowych i podniósł temperaturę sporów najemców z właścicielami galerii handlowych. Należy się cieszyć, że małymi, jeszcze koślawymi, krokami wracamy do normalności. Jednak nie oznacza to powrotu do stanu gospodarki sprzed 14 marca 2020 roku. Co więcej, obostrzenia nałożone na galerie handlowe i sklepy powodują, że galerie cały czas nie są tym czym były przed wybuchem pandemii. Już pierwsze dni po ich otwarciu pokazują mniejszy lub większy spadek obrotów sprzedaży. Operatorzy galerii uspakajają, że wszystko jest na dobrej drodze aby szybko wrócić do normy. Najemcy zaś liczą straty i oczekują, że wynajmujący drastycznie obniżą czynsze i opłaty eksploatacyjne. I w tym miejscu strony zaczynają się przerzucać argumentami prawnymi. Najemcy powołują się na konstrukcje z tarczy antykryzysowej o wygaśnięciu zobowiązań stron umowy najmu, odstąpienie od umowy w związku z niemożliwością świadczenia czy też nadzwyczajną zmianę stosunków. Wynajmujący utrzymują zaś, że umowa najmu wiąże bez zmian. Prawo jest i powinno być tutaj jedynie tłem. Skuteczność i możliwość zastosowania różnych rozwiązań prawnych już budzi skrajne oceny i spory. Ustawodawca w tarczy antykryzysowej chcąc pomóc, głownie skomplikował sytuację. Odniósł się wybiórczo do jednej kategorii najemców w centrach handlowych. Krąg tych najemców też zresztą budzi wątpliwości, ponieważ zdania są podzielone czy przepisy tarczy dotyczą tych co mieli zakaz handlu czy także pozostałych ale znajdujących się w galeriach handlowych. Tylko jedno nie budzi wątpliwości – mamy sytuację nadzwyczajną. Spadek obrotów w handlu nie jest winą ani najemców ani wynajmujących. Obie strony winny działać w lojalności kontraktowej. Powinny usiąść do stołu i dyskutować o twardych faktach i możliwych rozwiązaniach na przyszłość. Skrajne oczekiwania na pewno nie pomogą. Wszyscy jadą na jednym wózku. Próba sił nie jest w tym wypadku najlepszym rozwiązaniem. Dla biznesu liczy się spokojne działanie a nie prowadzenie sporów sądowych. Możliwości racjonalnego konsensusu jest tutaj wiele. Wypracowane rozwiązania winny być korzystne dla obu stron. To wszystko jest możliwe wystarczy być racjonalnym.” – mówi Jacek Kosiński, Partner zarządzający, Adwokat, Jacek Kosiński Adwokaci i Radcowie Prawni. www.jacekkosinski.pl
Retail Institute podsumowuje zasady funkcjonowania galerii po 4 maja
„Już po wejściu w życie I etapu odmrażania gospodarki, w galeriach handlowych zaobserwowano spore ożywienie. Eksperci Retail Institute odnotowali 55,1 procentowy wzrost liczby klientów w 140 centrach handlowych, w dniach 20-26 kwietnia 2020 roku, w porównaniu do wyników z tygodnia poprzedzającego. Baza porównawcza była jednak bliska zeru, a powrót do normalności może zająć nawet kilkanaście miesięcy. Branża centrów handlowych jest gotowa na ponowne otwarcie, zamkniętych od 14 marca, lokali handlowych i usługowych, i zachowania wysokich standardów bezpieczeństwa. Zgodnie z zapowiedzią rządu, czwartego maja na zakupy powrócą klienci, a do pracy pracownicy sklepów oraz firm serwisowych i dostawcy. To dla nich, czołowe firmy branży – zarządcy i właściciele obiektów handlowych, skupieni wokół Centrum Transferu Wiedzy i Informacji Retail Institute, zebrali zasady i procedury sanitarne, które zostaną wdrożone w obiektach tuż przed ich ponownym otwarciem. Przygotowany katalog działań będzie na bieżąco aktualizowany, w miarę ukazywania się oficjalnych wytycznych rządowych dla centrów handlowych. Przygotowane zalecenia powstały w oparciu o materiały z 29. kwietnia 2020r. i mogą zostać zaktualizowane po opublikowaniu Dziennika Ustaw. Centra handlowe to złożony ekosystem firm, zależności i mechanizmów. Dlatego niezwykle ważne jest, by wdrożone standardy bezpieczeństwa dotyczyły wszystkich osób, których praca składa się na sprawne funkcjonowanie obiektu handlowego. Pracując wspólnie z doświadczonymi liderami rynku centrów handlowych, w oparciu o rządowe rozporządzenia, staraliśmy się stworzyć kompleksowy katalog działań we wszystkich ważnych obszarach. Bez wcześniejszego przemyślenia, wdrożenia procedur i dostosowania narzędzi, nie mogło być mowy o sprawnym i przede wszystkim bezpiecznym powrocie do funkcjonowania galerii. Centrum Transferu Wiedzy i Informacji Retail Institute skupia wokół siebie największe firmy branży, jak: Apsys Polska, ECE Projektmanagement, METRO PROPERTIES, NEPI Rockcastle, EPP, Mayland Real Estate, GEMINI Holdings, Stary Browar, Neinver, Cushman & Wakefield, Master Management, a także IMS SA. Eksperci wspólnie pracując nad najlepszymi rozwiązaniami dla klientów, pracowników i partnerów biznesowych branży.” – mówi Anna Szmeja, CEO Retail Institute. Przeczytaj aktualne zmiany i zasady, które klienci zastaną w centrach handlowych od 4 maja 2020 r. > (otwiera się na nowej zakładce)”>tutaj >>
Tęskniliśmy za Wami – akcja promocyjna CCC
„Od poniedziałku działają wszystkie nasze sklepy w Polsce, czyli łącznie 470 lokalizacji. Ruch na pewno jest mniejszy niż przed kryzysem, ale dla nas pozytywne jest to, że możemy ponownie spotkać się z klientami dla których przygotowaliśmy również specjalne akcje rabatowe pod hasłem Tęskniliśmy za Wami. Nasze aktywności są skierowane m.in. do całych rodzin i obejmują wszystkie produkty dostępne w sklepach, dlatego serdecznie zapraszamy. Chcemy również zapewnić bezpieczeństwo pracownikom i klientom, stosujemy się tu do wytycznych ministerstwa i rozporządzenia. Do każdego sklepu zostały dostarczone niezbędne środki ochrony osobistej takie jak maseczki oraz rękawiczki, przy wejściu oraz przy kasach są ustawione płyny dezynfekujące. Zarówno klienci jak i personel mają obowiązek dezynfekowania rąk oraz zasłaniania twarzy i nosa. Za przestrzeganie obostrzeń odpowiada nasza kadra sklepowa, która przez ostatnie tygodnie intensywnie, zdalnie szkoliła się m.in. z procedur bezpieczeństwa. W każdym sklepie jest wyznaczony pracownik, który odpowiada za kontrolowanie osób w sklepie, a powierzchnie sklepowe takie jak półki, kasy czy terminale płatnicze są regularnie dezynfekowane. Widzimy, że klienci odwiedzający nasze sklepy stacjonarne zachowują się odpowiedzialnie i również wzajemnie się pilnują. To pozytywne sygnały, ponieważ to jak i z jakim skutkiem będziemy funkcjonować w tej nowej rzeczywistości zależy od każdego z nas.” – mówi Daria Sulgostowska, Global Corporate Communications Manager, Spokesperson, CCC S.A.
Znacząca rola pracowników ochrony
„Za nami czas wytężonych przygotowań do otwarcia sklepów w centrach handlowych po tak długiej przerwie oraz pierwsze dni pracy w nowych warunkach. Mamy świadomość, jak duża odpowiedzialność spoczywa obecnie na firmach ochrony i pracownikach nadzorujących bezpieczeństwo. Przykładamy szczególną wagę do wzmożonych kontroli przestrzegania obowiązujących zasad bezpieczeństwa i higieny, dystansu społecznego oraz liczby osób przebywających w obiektach handlowych. W obiektach chronionych przez Securitas jesteśmy w stałym kontakcie z zarządcami centrów i wszystkimi serwisami, to pozwala nam na szerokie spektrum ochrony i podejmowania środków prewencyjnych. Na bieżąco monitorujemy liczbę klientów, korzystamy z systemów zliczania osób, kontrolujemy dostępność środków dezynfekujących przy wejściach i stan zabezpieczeń stref zamkniętych. Pierwszy dzień pracy centrów handlowych cechował się dyscypliną zarówno klientów, pracowników jak i dostawców, wszyscy starali się przestrzegać nowych zasad funkcjonowania i poruszania się w obiektach. Zanotowaliśmy kilka drobnych incydentów, takich jak próba konsumpcji posiłku na terenie galerii czy zdejmowanie maseczek po wyjściu ze sklepu na korytarz centrum handlowego. W takich przypadkach zazwyczaj wystarcza prośba pracownika ochrony, klienci rozumieją konieczność przestrzegania zasad bezpieczeństwa. Największe trudności budzi kwestia parkowania na co drugim miejscu. Przyznaję, że przepis ten jest ciężki do zastosowania dla klienta, który na dużym parkingu w danej chwili nie zawsze jest w stanie ocenić dostępności miejsc. W mojej opinii powrót do poziomu liczby odwiedzających centra handlowe sprzed epidemii będzie wymagał czasu, a zmiana procedur bezpieczeństwa, może nie w tak restrykcyjnej formie jak dziś, zostanie z nami już na zawsze.” – mówi Anna Piaskowska, Menedżer Rozwoju Segmentu Centrów Handlowych Securitas Polska Sp. z o.o.
Powierzchnia sprzedaży – zarządcy galerii w opałach
„Dobrze, że sytuacja w centrach handlowych wychodzi na prostą. Ilość problemów wynajmujących i najemców związana z obliczaniem powierzchni sprzedaży, której dotyczyły restrykcje wprowadzone przez Ministra Zdowia w ramach rozporządzenia była zatrważająca. W ostatnim czasie, nagminnie otrzymywałem maile i telefony z prośbą o pomoc w zrozumieniu definicji powierzchni sprzedaży centrum handlowego. Zarządcy nie wiedzą, co mają rozumieć przez zapisy rozporządzenia MZ, w którym była mowa o zamknięciu centrów handlowych powyżej 2000m2 powierzchni sprzedaży. Nie wiedzą czy należy liczyć korytarze pomiędzy sklepami, czy liczyć pomieszczenia niewynajęte w danej chwili. Nie wiedzieli też, czy należy liczyć w pełni powierzchnie kin, lokali fitness i banków, które prowadzą głównie usługi a nie sprzedaż. Powierzchnia kina u jednego z klientów to ponad 3000m2, a fitnessu ponad 1000m2. Decyzja o wliczeniu lub nie wliczeniu takich powierzchni jest istotna dla obu stron umowy najmu. Przez 13 lat wykonywania i zajmowania się nomenklaturą i podstawami prawnymi pomiarów powierzchni do różnych celów, nigdy nie mierzyliśmy „powierzchni sprzedaży”. Nigdy nie mieliśmy nawet zapytania ofertowego odnośnie pomiaru czy wyliczenia z projektu „powierzchni sprzedaży”. Zawsze była to powierzchnia do celów najmu i podatkowych. W przypadku sklepów, centrów handlowych czy retail parków powierzchnie najmu były i są mierzone głównie zgodnie z wytycznymi BOMA Retail. Zasady te są całkowicie odmienne od „powierzchni sprzedaży”, jako definicji opartej na polskim prawie. Sprawa na początku wydaje się prosta. Jednak po wejściu w szczegół mamy absurdy i plątaninę przepisów. Mimo, że restrykcje od 4 maja 2020 uległy zmianie to warto aby każdy zarządca i właściciel galerii handlowej czy retail parku zapoznał się z zasadami liczenia powierzchni sprzedaży do których odnoszą się różne dokumenty planistyczne. O tym zagadnieniu szczegółowo przeczytasz w artykule „Co jest powierzchnią sprzedaży. Obostrzenia dla galerii handlowych w czasach Covid-19″.” – mówi Adrian Hołub, CRE Advisor, Geodetic Board Member.
Małe eventy sprzedażowe powinny pojawić się jak najszybciej
„Strach przed epidemią nie powinien wygrywać ze zdrowym rozsądkiem. Polacy nauczyli się dystansu społecznego i zachowują odpowiedzialnie. W mediach przebijają się jedynie informacje o złamaniu kwarantanny i pojedynczych przypadkach nie stosowania do zaleceń. Brakuje pozytywnych informacji. W mojej opinii zarówno właściciele galerii, jak i sklepów są świetnie przygotowani na obsługę klientów wg nowych wytycznych. Myślę, że małe eventy sprzedażowe powinny pojawiać się jak najszybciej. Nie tylko ożywią same galerie ale i wprowadzą pewien element normalności, za którym wszyscy tęsknimy. Oczywiście na animacje z klientami czy też duże koncerty jeszcze przyjdzie czas, ale warto wspomnieć, że pod koniec maja ruszają targi b2b w Niemczech. Małe wystawy realizowane w galeriach są więc także jak najbardziej możliwe, oczywiście z zachowaniem wszystkich norm bezpieczeństwa.” – mówi Robert Załupski, dyrektor generalny OOH magazine.
Sklepy New Balance gotowe na otwarcie
„Dołożyliśmy wszelkich starań, żeby zakupy w naszych sklepach stacjonarnych były dla Klientów komfortowe, ale przede wszystkim bezpieczne. Ograniczyliśmy liczbę Klientów, która w tym samym czasie może przebywać w sklepie. Stosujemy zasadę bezpiecznej odległości – minimum 2 metry. Wszyscy nasi Pracownicy zaopatrzeni są w przyłbice i rękawiczki. Zapraszamy do nas w masce zakrywającej nos i usta. Przygotowaliśmy jednorazowe rękawiczki. W każdym sklepie znajdziesz płyn do dezynfekcji rąk. Każdorazowo dezynfekujemy przymierzalnie oraz mierzone produkty. Zwiększyliśmy częstotliwość dezynfekcji wszystkich elementów dotykanych w przestrzeni publicznej. Zachęcamy Cię do płatności bezgotówkowych.” – mówi Dawid Zyskowski, Retail Director, New Balance Poland.
Niniejszy artykuł jest chroniony prawem autorskim. Zabrania się jego kopiowania i cytowania bez podania źródła i autora. W przypadku zawinionego naruszenia praw autorskich sprawca będzie zobowiązany do naprawienia wyrządzonej szkody poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.
