W ciągu ostatniej dekady liczba studentów w Krakowie spadła o dziesiątki tysięcy osób. Z jednej strony to demografia, z drugiej – koszty życia i zakwaterowania, które należą do najwyższych w kraju. Przy ograniczonej liczbie miejsc w akademikach i rekordowych stawkach na rynku mieszkań, coraz więcej młodych wybiera tańsze ośrodki. Dane i eksperci wskazują, że bez zwiększenia podaży i odblokowania najmniejszych lokali miasto będzie traciło kolejne roczniki.
Miasto akademickie na zakręcie
Kraków wciąż jest w ścisłej czołówce ośrodków akademickich, ale trend jest niepokojący. Według zestawienia Demagoga opartego na publicznych danych, liczba studentów w Krakowie spadła w ostatnich latach do ok. 127–130 tys. (rok akad. 2022/23), z poziomów sięgających blisko 200 tys. dekadę temu — to ubytek rzędu kilkudziesięciu tysięcy osób. Podobnie wskazują przekroje wojewódzkie: Małopolska jako całość ma 148,4 tys. studentów (2024 r.), ale część najsilniejszych przyrostów notują dziś inne metropolie.
Czynsze i metraże: studencki budżet nie wytrzymuje
Raporty rynkowe za 2024–2025 r. pokazują, że Kraków znajduje się w czołówce najdroższych rynków najmu obok Warszawy. Indeks Otodom dla maja 2025 r. lokuje miasto wśród liderów stawek, a w wielu segmentach czynsze przekraczały psychologiczną barierę 3 tys. zł. Po stronie zakupu NBP i niezależne przeglądy potwierdzają dwucyfrowe wzrosty cen transakcyjnych r/r w 2024 r. (I kw.: ok. +27% na rynku pierwotnym i +21% na wtórnym). W najdroższych dzielnicach wtórny m² dochodził wówczas do ~19 tys. zł, a nowe lokale do ~20 tys. zł/m².Dla studentów i ich rodzin to równanie bez rozwiązania: prywatny najem drożeje, a zakup „na studia” wymaga coraz większego kapitału.
Akademiki nie ratują sytuacji
Z zasobów uczelnianych korzysta mniejszość. W 2023 r. krakowskie domy studenckie oferowały ok. 17,2 tys. miejsc – przy populacji studentów przekraczającej 120 tys. Oznacza to zaledwie jedno miejsce na 7–8 studentów. Reszta musi szukać lokum na rynku, konkurując z pracującymi singlami, najmem korporacyjnym i najmem krótkoterminowym.
Gdzie uciekają żacy?
Ogólnopolskie dane GUS pokazują, że po pandemicznym dołku liczba studentów w Polsce odbiła, ale rozkład między miastami się zmienia. Analizy metropolitalne wskazują wzrosty m.in. w Warszawie i Gdańsku przy spadkach w Krakowie, Poznaniu i Wrocławiu (lata 2020–2022). To nie jedyny czynnik (demografia, migracje zagraniczne), ale wysokie koszty mieszkania w Krakowie coraz częściej pojawiają się na liście powodów wyboru tańszych ośrodków.
Mikrokawalerki – realna alternatywa
W obliczu rosnących cen popularność zyskują mikrokawalerki, czyli pomieszczenia mieszkalne poniżej 25 m². Coraz częściej wybierają je rodzice wspierający dzieci na studiach. Niewielka powierzchnia oznacza znacznie niższą cenę zakupu, a tym samym brak konieczności dużego kredytu hipotecznego czy wysokiego wkładu własnego. Tego typu mieszkanie w zupełności wystarcza młodemu człowiekowi na czas nauki, a po zakończeniu studiów może być traktowane jako inwestycja – wynajmowane kolejnym studentom lub singlom.
„Co może obniżyć ceny?” – głos z rynku– Liberalizacja przepisów dla najmniejszych metraży i zwiększenie podaży to realne dźwignie: „Małe, kompaktowe mieszkania mogłyby być w zasięgu finansowym tysięcy osób. Obecnie dużym zainteresowaniem cieszą się właśnie mikrokawalerki, które odpowiadają na realne potrzeby.” – mówi Anna Pyzik, pośrednik nieruchomości w Inplus New Home sp. z o.o.
– Mikroapartamenty mają „niższy próg wejścia i większą dostępność” – to dlatego cenią je studenci i rodzice, a kompaktowy metraż oznacza też niższe koszty utrzymania – dodaje Pyzik.
Stawka: przyszłość krakowskich uczelni i gospodarki miasta
Kraków żyje z wiedzy, innowacji i talentu. Utrata kolejnych roczników na rzecz tańszych miast oznacza mniejsze wpływy dla uczelni, uboższy rynek pracy i słabszy ekosystem firm technologicznych i kreatywnych. To koszt społeczny i gospodarczy wykraczający daleko poza rynek nieruchomości.
Zakończenie: plan dla akademickiego Krakowa
Jeśli miasto chce zatrzymać młodych, potrzebny jest pakiet działań obejmujący sprawniejsze planowanie przestrzenne, priorytet dla mieszkań dostępnych cenowo, dopuszczenie mniejszych metraży w rozsądnych standardach, a także rozbudowę i modernizację akademików. Ważne są również przejrzystość rynku najmu i wsparcie transportowe oraz stypendialne dla osób dojeżdżających.Bez takich rozwiązań „ucieczka talentów” będzie trwała. Ale równolegle rynek daje dziś realną alternatywę w postaci mikrokawalerek – pomieszczeń mieszkalnych kompaktowych, tanich i funkcjonalnych – które już teraz pomagają wielu rodzinom znaleźć miejsce w Krakowie.
