W ostatnich dwóch latach Polska dokonała znaczącego postępu w przygotowaniach do uruchomienia inwestycji w energetykę jądrową, wynika z najnowszego raportu kancelarii Baker McKenzie i Polityka Insight. Eksperci wysoko ocenili stan gotowości w obszarze regulacyjnym, społecznym i politycznym. Przyspieszenia wymagają przygotowania w zakresie technologicznym, inwestycyjnym i systemowym, zwłaszcza jeśli chodzi o pozyskiwanie wykwalifikowanej kadry.
Indeks Gotowości Atomowej
W raporcie przedstawiono Indeks Gotowości Atomowej opracowany na podstawie sześciu kluczowych kryteriów. Eksperci Baker McKenzie i Polityka Insight ocenili, że Polska jest dziś w 58 proc. gotowa do rozpoczęcia budowy pierwszej wielkoskalowej elektrowni jądrowej EJ1. Najwyżej oceniono aspekt polityczny (9 na 10 punktów w Indeksie), zaś obszary regulacyjny i społeczny uzyskały po 8 punktów. Najniższą notę (3 punkty) eksperci przyznali obszarowi technologicznemu, a kwestie inwestycyjne i systemowe, na które składają się finanse, kadry, inwestycje towarzyszące i przygotowanie administracji publicznej, uzyskały tylko po 4 punkty.
Kluczowe wnioski
Polska jest w około 58 proc. gotowa do rozpoczęcia budowy elektrowni jądrowej w Choczewie:
Aspekt regulacyjny
Wynik: 8/10 punktów
Polskę cechuje wysoki poziom gotowości regulacyjnej do rozpoczęcia budowy elektrowni jądrowej, choć wciąż ma ograniczone doświadczenie w stosowaniu regulacji oraz ograniczoną zdolność administracji do szybkiego dostosowywania ich do zmian w otoczeniu rynkowym lub uzasadnionych potrzeb inwestora.
Polskie regulacje zmniejszają ogólny poziom ryzyka związany z budową i eksploatacją elektrowni atomowych, co ma duże znaczenie z punktu widzenia planowania i pozyskiwania finansowania dla tych projektów. Nadal jednak są kwestie, które mogą wymagać rozwiązania ustawowego, np. funkcjonowanie poolów ubezpieczeniowych, wzmocnienie wymagania local content na etapie zamawiania czy określenie sposobu liczenia local content. Agnieszka Skorupińska, Partnerka kierująca zespołem zrównoważonego rozwoju i transformacji energetycznej w Baker McKenzie w Warszawie
Aspekt społeczny
Wynik: 8/10 punktów
Projekty jądrowe w Polsce mają duże poparcie społeczne. Konieczne są jednak działania polegające na monitorowaniu jego rozkładu oraz umiejętnym zarządzaniu emocjami społecznymi i tzw. zjawiskiem NIMBY (Not In My Back Yard – „nie na moim podwórku”).
Aspekt polityczny
Wynik: 9/10 punktów
Inwestycje jądrowe zyskały poparcie kolejnych rządów, wyrażane w ich decyzjach i podejściu politycznym. Są wpisane w strategię energetyczną Polski, w tym w dokumenty i plany rozwojowe, oraz stanowią trwały element polityki gospodarczej. Co więcej, powstanie elektrowni jądrowych w Polsce jest popierane przez ogół klasy politycznej, lokalne władze oraz aktorów międzynarodowych.
Globalne znaczenie roli energii jądrowej w osiągnięciu zerowej emisji rośnie, jednak dostęp do finansowania, złożone regulacje i długie terminy realizacji projektów nadal stanowią bariery. Chociaż główne instytucje finansowe obecnie wspierają rozwój energii jądrowej, sukces wymaga dobrze skonstruowanych zobowiązań rządowych, ram prawnych oraz skutecznych strategii wejścia na rynek dla nowych projektów. Tania Arora, Partner w zespole ds. energetyki, górnictwa i infrastruktury w Baker McKenzie w Londynie
Wycofanie się Hiszpanii z energii jądrowej w latach 2027-2035 budzi obawy dotyczące zwiększonej zależności od paliw kopalnych i rosnących emisji CO2, co może zagrozić zobowiązaniom rządu hiszpańskiego wynikającym z Porozumienia Paryskiego. Podczas gdy Hiszpania odchodzi od energii jądrowej, Polska przyjmuje odwrotne podejście – wykorzystując energię jądrową, aby zapewnić bezpieczeństwo energetyczne i stabilność sieci w obliczu wysiłków Europy na rzecz dekarbonizacji. Manuel Somacarrera, Team Leader w zespole ds. energetyki, górnictwa i infrastruktury w Baker McKenzie w Hiszpanii
Aspekt systemowy
Wynik: 4/10 punktów
Niedobór wykwalifikowanych kadr to bariera utrudniająca budowę w Polsce elektrowni jądrowych, a w przyszłości ich eksploatację. Działania zmierzające do zniwelowania tego niedoboru są prowadzone, choć proces kształcenia oraz pozyskiwania specjalistów ma charakter wieloletni i wieloetapowy, a zatem postępuje powoli. Energia elektryczna wytwarzana w elektrowni jądrowej jest uwzględniona w planach rozbudowy Krajowego Systemu Elektroenergetycznego, choć kluczowe dokumenty strategiczne rządu w niedostateczny sposób określają jej docelową rolę w polskiej energetyce.
Wyzwaniem będzie optymalne skoordynowanie budowy infrastruktury towarzyszącej (np. konstrukcji morskiej do rozładunku MOLF Marine Off–Loading Facility) z postępami w przygotowaniach do budowy EJ1 – tym większym, że każda z tych inwestycji stanowi skomplikowane, czasochłonne i kosztowne przedsięwzięcie, a w ich realizację zaangażowanych jest wielu interesariuszy na szczeblu centralnym i lokalnym. Klaudia Cholewa, Senior Associate w zespole zrównoważonego rozwoju i transformacji energetycznej w Baker McKenzie w Warszawie
Aspekt inwestycyjny
Wynik: 4/10 punktów
Stan zaawansowania inwestycji w elektrownię jądrową w Choczewie wciąż jest stosunkowo niski. Podpisanie pierwszego kontraktu na budowę reaktorów (EPC) może się opóźnić do lat 2028–2029, a poprzedzić ten moment będą musiały m.in.: zakończenie rozmów ws. Zawarcia umowy pomostowej EDA (Engineering Development Agreement), uzyskanie od KE zgody na pomoc publiczną obejmującą budowę i eksploatację elektrowni, a także zamknięcie modelu finansowego inwestycji.
Zmiana w postrzeganiu energetyki jądrowej jest widoczna w kontekście transakcyjnym. Kilka lat temu inwestorzy instytucjonalni nie uważali tego sektora za atrakcyjny. Obecnie obserwujemy rosnące zainteresowanie transakcjami w tym obszarze – jeśli nie bezpośrednio w elektrownie, to w spółki będące częścią szerokiego łańcucha wartości związanego z energetyką jądrową. Weronika Achramowicz, Partner zarządzająca oraz współkierująca praktyką transakcyjną w Baker McKenzie w Warszawie
Żaden z realizowanych w Polsce projektów jądrowych nie ma na chwilę obecną w całości zabezpieczonego finansowania. Inwestycja w EJ1 jest jednak najbardziej zaawansowana i pozyskanie brakujących funduszy nie powinno stanowić istotnej przeszkody dla jej realizacji. Arkadiusz Ratajczak, Senior Associate w zespole zrównoważonego rozwoju i transformacji energetycznej w Baker McKenzie w Warszawie
Aspekt technologiczny
Wynik: 3/10 punktów
W przypadku elektrowni w Choczewie przed inwestorem wciąż pozostaje podjęcie najważniejszych decyzji dotyczących łańcuchów dostaw kluczowych towarów i usług. Pozostałe realizowane w Polsce projekty jądrowe są we wstępnej fazie rozwoju.
Pobierz raport na Energetyka jądrowa w Polsce | Insight | Baker McKenzie
