Jakich kompetencji poszukuje współczesne budownictwo?
Potrzeby rynku a proces budowlany
Artykuł publikowany w Roczniku INVESTOR REE [5/2021]
Marzena Maj, Vice Chief Executive Officer w SMAY
Przyszłość budownictwa określają kierunki zmian, których rolę już dzisiaj możemy zauważyć w nowo powstałych budynkach. Niewątpliwie to ogromna zasługa architektów i inwestorów – realizują oni wyjątkowe projekty i ambitne plany nowoczesnych obiektów. Zmiany w budownictwie obserwujemy w każdej dziedzinie: od projektowania przez prefabrykację po konstrukcję. We wszystkich tych obszarach wprowadza się rozwiązania zgodne z wymaganiami nowych warunków technicznych i trendami w ekologii. To nasza świadomość, wiedza, zmiana trybu życia, ale i przeobrażenia klimatu mają kluczowy wpływ na to, jak będą wyglądać budynki przyszłości, w których w centrum będzie „człowiek”.
Konieczność dostosowania się do zmian
Dzisiaj, kiedy otoczenie zmienia się w tak nieprzewidywalny sposób, znalezienie rozwiązania nowego problemu czy też podjęcie dobrej decyzji to kompetencje kluczowe dla każdej firmy, która chce utrzymać swoją pozycję na rynku. Przedsiębiorstwa z sektora budowlanego stoją obecnie przed wieloma wyzwaniami. Zmagają się z nieuporządkowanym prawem budowlanym, zmiennością wymagań norm i przepisów czy nowymi zmianami warunków technicznych, a także z poszukiwaniem niezbędnych zasobów ludzkich. Obecna sytuacja gospodarcza i niepewność, która pojawiła się wraz z pandemią, zmieniły całkowicie nasze podejście do planowania, przewidywalności oraz zarządzania procesem budowlanym. Realizacja każdej inwestycji to nie tylko zaangażowanie i wyzwanie finansowe, ale także ogromny wysiłek każdego zespołu architektów, aby zdobyć pozwolenia na budowę. Z doświadczenia wiem, że często borykają się oni z licznymi przeszkodami, muszą uzyskać wiele pozwoleń, a nierzadko także odstępstwa. Te uwarunkowania przekładają się na ogromną presję czasu – a to kluczowy determinant przy znalezieniu najemcy.
Proces budowlany to dla mnie gra wielu aktorów, w przypadku której scenariusz i obsada często zmieniają się w trakcie jednego spektaklu. Wyciąganie wniosków po całym teatralnym show często nie kończy się owacjami na stojąco, a jedynie swoistym rozczarowaniem każdej ze stron.
Mam wrażenie, że efekt końcowy każdej inwestycji zależy od wielu czynników, nie tylko od reżysera, dobrego zespołu aktorów, ich doświadczenia i kompetencji, synergii wielu branż i ich wzajemnej komunikacji. Jednym z decydujących czynników jest również czas. Dzisiaj chcę poruszyć temat kluczowych kompetencji, które według mnie są istotne dla powodzenia i jakości realizacji inwestycji w Polsce. W wydanym przez Adecco raporcie Kompetencje przyszłości – czwarta rewolucja przemysłowa w Europie Środkowej i Wschodniej stwierdzono, że obecny model edukacji w Europie Centralnej i Wschodniej jest niedostosowany do potrzeb rynku pracy, a umiejętności pracowników nie nadążają za zmianami, jakie niesie ze sobą rozwój technologii. Warto się zatem zastanowić, jakich kompetencji wymaga budownictwo przyszłości.
Przewidywalność i innowacyjność dla wydajności budownictwa
Branża budowlana potrzebuje odważnych i innowacyjnych projektów. Uważam, że ten sektor nadal postrzega się jako bardzo zachowawczy w stosunku do rynku konsumenckiego. Jednak nowoczesne rozwiązania w budownictwie wdraża się ze względu nie tylko na innowacyjne produkty, lecz także na realizację istotnego celu, jakim jest ograniczenie emisji CO2 przy produkcji materiałów oraz wznoszeniu budynków. Wynika to z coraz bardziej restrykcyjnych przepisów prawa – ale również z coraz większej świadomości inwestorów, wybierających projekty oparte na certyfikatach LEED, BREEAM czy WELL. Idealnym otoczeniem do rozwoju ciekawych projektów i innowacyjności jest zrównoważone budownictwo. W jego ramach dążymy do opracowywania nowych rozwiązań czy kompletnych systemów do zarządzania m.in. światłem, powietrzem i zużyciem wody – ale przede wszystkim chcemy budować świadomość, że nasza branża również może dbać o środowisko naturalne. Wykorzystywane w nowoczesnych biurowcach inteligentne systemy do zarządzania wydajnością powietrza, energooszczędne i sterowalne systemy ogrzewania mają istotny wpływ na pojawiające się na rynku projekty, które wymagają od osób odpowiedzialnych za ich wdrażanie i implementację odpowiednich kompetencji, wiedzy i doświadczenia. Według raportu z badań przeprowadzonych przez Centrum Ewaluacji i Analiz Polityk Publicznych oraz Interdyscyplinarne Centrum Badań i Rozwoju Organizacji Uniwersytetu Jagiellońskiego w branży budowlanej najtrudniej jest pozyskać pracowników innowacyjnych i kreatywnych. Następne pożądane i trudne do znalezienia kompetencje to inicjatywa i przedsiębiorczość oraz zarządzanie procesem inwestycyjnym.
BIM równa się możliwości
Globalna łączność, sztuczna inteligencja czy nowe media to niektóre ze stymulatorów zmiany, czynników wpływających na nasz styl pracy i umiejętności, które ułatwiają nam funkcjonowanie przy realizacji całego procesu budowlanego. Analiza otrzymywanych danych w procesie zarządzania inwestycją nie będzie się ograniczać do samego gromadzenia tych danych, ale obejmie także ich sortowanie i skuteczną weryfikację, a to wpłynie na liczbę osób odpowiedzialnych za ich wykorzystanie w procesie decyzyjnym i analityce biznesowej. Połączenie kompetencji informatycznych ze znajomością zagadnień techniczno-budowlanych oraz wzrost znaczenia analityków i architektów IT w polskim budownictwie to wciąż pusta przestrzeń, która czeka na zapełnienie wykwalifikowanymi specjalistami. Dzisiaj idealny kandydat w budownictwie może się pochwalić bogatym portfolio zrealizowanych z sukcesem inwestycji, ma wszelkie uprawnienia oraz wiedzę na temat materiałów budowlanych, potrafi obsługiwać programy do projektowania CAD/CAM/CAE oraz zna metodologię BIM. Oprócz tego wyróżniają go chęć stałego rozwoju, zdolności analityczne, umiejętność kosztorysowania i oceny ryzyka podjętych decyzji, a także umiejętności miękkie i mobilność. Jednak to może nie wystarczyć. Coraz większa automatyzacja na budowach wymusza na rynku przyswojenie następnych nowych kompetencji, np. w przypadku operatorów budowy, którzy za pomocą komputerów mobilnych lub specjalnych terminali będą kontrolować obsługę maszyn oraz ich pracę. Nowoczesne narzędzia i oprogramowanie IT wiążą się także z rozwojem logistyki w budownictwie oraz optymalizacją samego procesu budowy. Sądzę, że dla naszego idealnego kandydata dla budownictwa wyjątkowe znaczenie w tym procesie zmian będzie miała jego emocjonalność i inteligencja społeczna, którą jako społeczeństwo rozwijaliśmy przez tysiąclecia i która stanowi obecnie naszą względną przewagę nad sztuczną inteligencją.
Różnorodność ma znaczenie
Nie ma budowy bez zespołów, które są prowadzone przez doświadczonych menedżerów. To od tych ostatnich często zależy skład, doświadczenie, wiedza oraz zaangażowanie załogi. Jak wykazują badania przeprowadzone przez firmę McKinsey i zaprezentowane w raporcie Delivering through Diversity, różnorodne zespoły, złożone z rozmaitych specjalistów czy grup wiekowych, są efektywniejsze i bardziej innowacyjne niż homogeniczne. Różnorodność to nie tylko płeć, ale także wykształcenie, wiedza, umiejętności czy system wyznawanych wartości. W tym wypadku dla zarządzających danym zespołem kluczowe są diagnoza wymagalnych kompetencji i efektywne zarządzanie różnorodnością, a także dzielenie się wiedzą i doświadczeniem. Uważam, że różnorodność każdego zespołu daje siłę napędową do kreowania innowacji i determinację do zaangażowania przy realizacji całego projektu.
Kilka słów o komunikacji
Niedocenianym elementem i istotnym czynnikiem powodzenia każdego projektu okazuje się komunikacja. Komunikacja i wymiana informacji pomiędzy architektami, projektantami, inżynierami a placem budowy w nowoczesnym budownictwie wciąż pozostawiają wiele do życzenia w kontekście efektywności. Błędy w komunikacji i wzajemnym zrozumieniu powstają jednak już w początkowych fazach projektu przetargowego, który często jest punktem zapalnym w fazie projektu wykonawczego. Niestety te usterki wiążą się ściśle z czynnikiem ludzkim. Na placu budowy spotkamy różne osobowości i temperamenty, dobre i złe praktyki. Brak komunikacji lub jej niedocenianie generuje wyłącznie problemy, złą atmosferę i wzajemne pretensje. „To są nasze wytyczne, a do was należy ich wykonanie – i to jest wasz problem” (czyli jednostronna komunikacja, brak miejsca na dyskusje i sugestie pracowników, dzięki którym można by wdrożyć nowe, lepsze rozwiązania i umożliwić dialog bez poszukiwania winnych) versus „Poszukajmy wspólnie rozwiązań”. To pierwsze podejście często wynika z braku doświadczenia, ze zbyt dużego oporu, ale także z lenistwa i braku motywacji – wszystko to prowadzi do nerwowych sytuacji na placach budowy, a także do niezadowolenia i ostatecznie do dużej rotacji pracowników. Różnorodne komunikatory, dostęp do mobilnych telekonferencji – komunikacja w pracy jest obecnie łatwiejsza niż kiedykolwiek pomimo fizycznego oddzielenia, jakie wiąże się z wirtualnym środowiskiem pracy. Ten sposób komunikacji również wymaga od nas nowego zestawu kompetencji przyszłości. Osoby prowadzące naradę z wirtualnym zespołem muszą wypracować strategię zaangażowania i zmotywowania pracowników do czynnego uczestnictwa w generowaniu pomysłów czy rozwiązań.
Istnieje jedna cecha, która jest cały czas aktualna i pożądana przez wszystkich pracodawców: rozwój osobisty. Osoby, które nie mają wymaganych kompetencji, bez chęci rozwoju i edukacji pozostają w tyle, podczas gdy świat nie czeka, nie ogląda się za siebie, a biegnie szybko do przodu.
„Chęć rozwoju” – tego szuka cały świat
Czasem ta jedna cecha może się okazać kluczowa dla sukcesu inwestycji. Rozkwit tej właściwości nie jest możliwy bez kilku podstawowych zachowań, które w mojej ocenie sprzyjają rozwojowi każdego zespołu. Są to: szczerość, uczciwość, szacunek, docenianie pracy (a nie jedynie jej ocenianie) oraz eliminowanie strachu i niepewności. Bez względu na to, czy chodzi o prowadzenie biznesu, nasza praca i życie osobiste będą w coraz większym stopniu uzależnione od interakcji z wieloma wyzwaniami, podejmowania ryzyka na akceptowalnym poziomie oraz tworzenia i upowszechniania śmiałych pomysłów, które mogą być zachętą do pobudzania kreatywności w zespole. Do najbardziej pożądanych dziś kompetencji należą zdolność do uczenia się przez całe życie i gotowość na zmiany. Uważam, że bardzo ważne są zdecydowane inwestycje w podniesienie różnorodnych kompetencji każdego pracownika. Warto również zastanowić się nad tym, gdzie chcemy go widzieć, to znaczy określić, jaką funkcję powinien spełniać oraz jakie zadania realizować w ramach inwestycji budowlanej. Zadaniem i odpowiedzialnością każdego lidera – także tego, który przebywa na budowie – jest zdobycie się na odwagę i zainwestowanie w rozwój zespołu. Menedżer powinien przy tym uwzględniać wymagania stawiane budownictwu przyszłości, a zarazem dbać o stałe podnoszenie poziomu swojej wiedzy i umiejętności.
