Ustawodawca mając na względzie częste występowanie w prowadzonych sprawach egzekucyjnych okoliczności, w których dłużnik i jego majtek wymagają ochrony prawnej, w art. 829-833 KPC uregulował zakres wyłączeń spod egzekucji komorniczej.
W przypadku zajęcia przez komornika sądowego na wniosek wierzyciela rachunku bankowego dłużnika, przedmiotem egzekucji z rachunku bankowego jest wierzytelność, jaka przysługuje posiadaczowi rachunku wobec banku.
Czy jednak na danym rachunku bankowym mogą zostać zgromadzone środki pieniężne nienależące do posiadacza rachunku?
Taki rodzaj rachunku nazywa się rachunkiem powierniczym. Zgodnie z art. 59 ust. 1-3a Prawa bankowego na rachunku powierniczym mogą być gromadzone wyłącznie środki pieniężne powierzone posiadaczowi rachunku – na podstawie odrębnej umowy – przez osobę trzecią. Stronami umowy rachunku powierniczego są bank i posiadacz rachunku (powiernik). Umowa rachunku powierniczego, określa warunki, jakie powinny być spełnione, aby środki pieniężne osób trzecich wpłacone na rachunek mogły być wypłacone posiadaczowi rachunku lub aby jego dyspozycje w zakresie wykorzystania tych środków mogły być zrealizowane. Rachunek powierniczy jest prowadzony w sposób umożliwiający w każdym czasie identyfikację osób trzecich, które wpłaciły środki pieniężne na ten rachunek, oraz obliczenie ich udziału w kwocie zgromadzonej na rachunku powierniczym.
Jednak co w sytuacji, gdy na zajętym przez komornika rachunku bankowym zgromadzone zostaną środki pieniężne nienależące do posiadacza rachunku?
Na to pytanie odpowiada ust. 4 art. 59 Prawa bankowego zgodnie, z którym w razie wszczęcia postępowania egzekucyjnego przeciwko posiadaczowi rachunku powierniczego – środki znajdujące się na rachunku nie podlegają zajęciu.
Wprowadzenie przez ustawodawcę zakazu prowadzenia działań egzekucyjnych w postaci zajęcia rachunku powierniczego świadczy o dostrzeżeniu konieczności roztoczenia ochrony nad powierzonymi środkami pieniężnymi osób trzecich (niebędących przecież dłużnikami egzekucyjnymi) przed skutkami postępowania egzekucyjnego prowadzonego przeciwko posiadaczowi rachunku powierniczego.
Co więcej, w razie ogłoszenia upadłości posiadacza rachunku powierniczego – środki pieniężne znajdujące się na tym rachunku podlegają wyłączeniu z masy upadłości (ust. 5 art. 59 Prawa bankowego).
Mając na uwadze powyższe, należy uznać, iż egzekucja wierzytelności z rachunków bankowych ulega pewnym ograniczeniom, które uzależnione są przede wszystkim od tego czyje środki znajdują się na zajmowanym rachunku.
To czy w danej okoliczności określony rachunek spełnia warunki rachunku powierniczego, a co za tym idzie, czy podlega ochronie ustawodawcy w postaci wyłączenia spod egzekucji każdorazowo ocenia komornik sądowy prowadzący egzekucję z tego rachunku. W przypadku błędnej czynności komornika sądowego, sąd sprawujący nadzór nad egzekucją uprawniony jest do korekty wadliwej czynności komornika. Strony, których prawa zostały naruszone postępowaniu egzekucyjnym, na podstawie art. 767 § 2 K.p.c. mogą złożyć skargę na czynności komornika sądowego.
***
Judyta Garwacka – Polisiak, Adwokat w Raczyński Skalski & Partners Radcowie Prawni Adwokaci Sp.p. Świadczy kompleksową obsługę prawną na rzecz przedsiębiorców, doradza w zakresie prowadzenia sporów sądowych i dochodzenia należności od kontrahentów. Zajmuje się także doradztwem prawnym na rzecz instytucji finansowych oraz działaniem w celu zabezpieczenia bieżących interesów obligatariuszy. Zdobyła praktyczne umiejętności niezbędne w zawodzie adwokata współpracując z renomowanymi kancelariami prawnymi i obsługując dział prawny międzynarodowej spółki kapitałowej. Pracowała też jako asystent sędziego. W swojej dotychczasowej praktyce zajmowała się m.in.: prowadzeniem bieżących spraw spółek prawa handlowego, obsługą prawną dużych podmiotów z branży energetycznej, legal due diligence nieruchomości, prowadzeniem postępowań sądowych głównie z zakresu prawa cywilnego i prawa gospodarczego oraz skuteczną windykacją należności i ochroną interesów dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. W trakcie studiów wyróżniona została przez Rektora UW stypendium naukowym dla najlepszych studentów. Ukończyła aplikację radcowską przed Okręgową Izbą Radców Prawnych w Warszawie, a następnie zdała egzamin adwokacki przed Okręgową Radą Adwokacką w Warszawie, zdobywając uprawnienia zawodowe do wykonywania zawodu adwokata.
www.rsplegal.pl e-mail: judyta.garwacka@rsplegal.pl
