Czy wytyczne programów ochrony środowiska mogą stanowić źródło obowiązków dla inwestora w postępowaniu o wydanie WZ?
Nie.
W jednej ze spraw o wydanie WZ, w której zapewniałem asystę prawną, organ wezwał inwestora do przedstawienia wyjaśnień w zakresie powierzchni biologicznie czynnej, a konkretnie zwrócił uwagę na konieczność dostosowania się do lokalnego programu ochrony środowiska.
Należy pamiętać, że dostosowanie się do takiego programu jest wyłącznie dobrą wolą inwestora, a nie jego obowiązkiem. Decyzja o warunkach zabudowy ma charakter związany, co oznacza, że jeżeli zostaną spełnione przesłanki do jej wydania (określone w art. 61 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym), to organ nie może odmówić wydania WZ. Programy ochrony środowiska są sporządzane na podstawie art. 17 Ustawy Prawo ochrony środowiska. Charakter tego rodzaju aktów został wyczerpująco opisany w doktrynie, gdzie wskazano, że:
„Podobnie jak polityka ekologiczna, są one tzw. aktami oddziaływania, z czego wynika, że mają stymulować do podejmowania określonych działań podmioty oddziałujące na środowisko. Nie nakładają więc bezpośrednio na nikogo obowiązków ani też nie przyznają nikomu uprawnień […]
Nie są one zatem źródłami prawa powszechnie obowiązującego w rozumieniu art. 87 Konstytucji RP i nie mogą bezpośrednio wpływać na akty przyjmowane przez inne organy.” (tak: K. Gruszecki [w:] Prawo ochrony środowiska. Komentarz, wyd. VI, Warszawa 2022, art. 17.)
Na ten problem zwrócił również uwagę WSA w Kielcach w wyroku z dnia 11 października 2022 roku, II SA/ Ke 437/22, w którym wyjaśnił, że:
„Program Ochrony Środowiska jest dokumentem strategicznym, który nie zawiera zapisów kreujących uprawnienia lub obowiązki adresatów zewnętrznych. Ponadto z punktu widzenia art. 17 ust. 1 ustawy Prawo ochrony środowiska, program nie ma charakteru powszechnie obowiązującego, przez co nie jest aktem prawa miejscowego, a w konsekwencji nie wymaga publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym.”
Dokumenty strategiczne, jakim jest np. właśnie program ochrony środowiska, powinny być brane pod uwagę w toku innych postępowań, np. w postępowaniu środowiskowym, gdzie od sporządzającego raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko wymaga się odniesienia do celów środowiskowych wynikających z dokumentów strategicznych istotnych z punktu widzenia realizacji tego przedsięwzięcia. Definicja powierzchni biologicznie czynnej znajduje się obecnie w Ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a organ jest nią związany.
